5

Παναγιώτη, κάτι βρήκα τελικά.

" ανάρτηση 27.11.09
η άσπρη λέξη της ημέρας - άνθρωπος < άνω + θρώσκω;
Θέμα της εβδομάδας: Παρετυμολογίες


Όλοι ίσως θυμόμαστε το/τη φιλόλογο των μαθητικών μας χρόνων που όταν έφτανε στο σημείο να ετυμολογήσει τη λέξη «άνθρωπος» έλεγε με καμάρι: «Η λέξη άνθρωπος είναι σύνθετη και προέρχεται από τα άνω + θρώσκω, γιατί ο άνθρωπος πάντα κοιτάει προς τα πάνω». Οι καιροί εκείνοι παρήλθαν ανεπιστρεπτί, η γλωσσολογία εξελίχθηκε ως επιστήμη και πλέον είναι στο ευχάριστο σημείο να καταρρίψει το μύθο: ο άνθρωπος δεν προέρχεται από τις λέξεις άνω + θρώσκω!

Στην πραγματικότητα η λέξη άνθρωπος είναι αβέβαιης ετυμολογίας. Το πιθανότερο είναι να περιέχει τη λέξη ανήρ (γενική ανδρός) + ωπός (= όψη), δηλαδή αυτός που έχει όψη άντρα, όπου άντρας σήμαινε τον άνθρωπο. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες γλώσσες (βλ. αγγλική man = άνθρωπος και γαλλική home = άνθρωπος). Αρχικά η λέξη χρησιμοποιήθηκε με μειωτική σημασία, αφού ήθελε να διαχωρίσει τους θνητούς από τους θεούς. "

Και ο Hofmann, στο περίφημο λεξικό του της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αναφέρει πως η λέξη άνθρωπος έχει αβέβαιη ετυμολογία, ωστόσο «αν το θ αντικατασταθεί από δ, έχει ίσως την σημασία «ο έχων πρόσωπο ανδρός», συγγενικό του ανήρ + ωψ, άνθρωπος». Ο ίδιος δεν κάνει καν αναφορά για το σίγουρα λανθασμένο άνω θρώσκω, που αυτή η ετυμολογία έχει μάλλον σκοπό τον προσυλιτισμό περισσότερο, παρά την πραγματική γνώση.