Friday, November 27, 2009

5

Παναγιώτη, κάτι βρήκα τελικά.

" ανάρτηση 27.11.09
η άσπρη λέξη της ημέρας - άνθρωπος < άνω + θρώσκω;
Θέμα της εβδομάδας: Παρετυμολογίες


Όλοι ίσως θυμόμαστε το/τη φιλόλογο των μαθητικών μας χρόνων που όταν έφτανε στο σημείο να ετυμολογήσει τη λέξη «άνθρωπος» έλεγε με καμάρι: «Η λέξη άνθρωπος είναι σύνθετη και προέρχεται από τα άνω + θρώσκω, γιατί ο άνθρωπος πάντα κοιτάει προς τα πάνω». Οι καιροί εκείνοι παρήλθαν ανεπιστρεπτί, η γλωσσολογία εξελίχθηκε ως επιστήμη και πλέον είναι στο ευχάριστο σημείο να καταρρίψει το μύθο: ο άνθρωπος δεν προέρχεται από τις λέξεις άνω + θρώσκω!

Στην πραγματικότητα η λέξη άνθρωπος είναι αβέβαιης ετυμολογίας. Το πιθανότερο είναι να περιέχει τη λέξη ανήρ (γενική ανδρός) + ωπός (= όψη), δηλαδή αυτός που έχει όψη άντρα, όπου άντρας σήμαινε τον άνθρωπο. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες γλώσσες (βλ. αγγλική man = άνθρωπος και γαλλική home = άνθρωπος). Αρχικά η λέξη χρησιμοποιήθηκε με μειωτική σημασία, αφού ήθελε να διαχωρίσει τους θνητούς από τους θεούς. "

Και ο Hofmann, στο περίφημο λεξικό του της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αναφέρει πως η λέξη άνθρωπος έχει αβέβαιη ετυμολογία, ωστόσο «αν το θ αντικατασταθεί από δ, έχει ίσως την σημασία «ο έχων πρόσωπο ανδρός», συγγενικό του ανήρ + ωψ, άνθρωπος». Ο ίδιος δεν κάνει καν αναφορά για το σίγουρα λανθασμένο άνω θρώσκω, που αυτή η ετυμολογία έχει μάλλον σκοπό τον προσυλιτισμό περισσότερο, παρά την πραγματική γνώση.

13 comments:

Pak said...

Χμμ... Φαινεται ότι η υπόθεση μας τείνει προς επαλήθευση!

Ασκαρδαμυκτί said...

εγώ προτιμάω τη ρήση... "άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος"!

Seagull said...

Ok! Προφανώς έτσι είναι, όπως τα γράφεις, αγαπητέ e-φίλε μου (αν και έχω βρει τη συγκεκριμένη αντιεπιστημική παραετυμολογία σε τουλάχιστον ένα λεξικό). Και μετά από αυτή την "πραγματική γνώση" τί αλλάζει, άραγε, στη ζωή μας, στη φιλοσοφία μας για τη ζωή, στην οπτική της ζωής μας; Μήπως θα πρέπει να πάψουμε να... άνω θρώσκουμε;... ;-)

Haris said...

Γλάρε, η αλήθεια, ή έστω, η καταδίκη του ψέματος, δεν είναι κουπόνι με το οποίο μπορείς να εξαργυρώσεις μια πρακτική ζωής!

Seagull said...

Θα μου κάνεις σε παρακαλώ την χάρη, Χάρη, να μου εξηγήσεις τί εννοιείς; Εκ πρώτης απόψεως καλό μου φαίνεται, αλλά θα μπορούσες να γίνεις πιο σαφής;

Anonymous said...
This comment has been removed by a blog administrator.
Anonymous said...

γεια και χαρά σου Χάρη!
Αν καλά κατάλαβα άνθρωπος είναι οέχων όψη και συμπεριφορά ανδρός;
αν αυτό εννοείται, με αυτό συμφωνώ για όλα τα φύλα,όπως έχω υποστηρίξει και στα ποστ μου. Κι ας φωνάξουν όσο θέλουν οι φεμινίστριες φίλες.

Haris said...

Μαρία, μάλλον θα σε απογοητεύσω. Δεν είχε υπονοούμενα η ανάρτηση -θέλει να πει αυτό που θέλει. Ωστόσο η δική σου προσέγγιση είναι πολυ ενδιαφέρουσα. Μπορείς να γίνεις πιο σαφής, γιατί με ενδιαφέρει και μένα αυτό που εσύ λες.

maria i. said...
This comment has been removed by the author.
Anonymous said...

testing

Anonymous said...

kai xanatesting...

Anonymous said...

ωραία, τώρα που ξεπέρασα τις τεχνολογικές παγίδες, αυτό που εννοούσα ήταν ότι οι "γυναικείες" όψεις και συμπεριφορές των ανθρώπων είναι συνήθως Χειριστικές με Χι κεφαλαίο. Μην με ρωτήσεις "γιατί" και αν υπάρχουν ελαφρυντικά. Τα ίδια που υπάρχουν και για τις ... μίζες, τα μικρά και μεγάλα παιχνίδια εξουσίας κλπ. Το θέμα είναι ποιός, ποιά όψη ανθρώπινη σου εμπνέει εμπιστοσύνη να είσαι ελεύθερος να είσαι ό,τι είσαι. Προσωπικά μου συμβαίνει με την ανδρική σε όλα τα φύλα. Την ίσια, την ντόμπρα, ακόμα και επιθετική -εάν υπάρχει λόγος-.Και δεν μ αρέσει καθόλου που τα τελευταία χρόνια πολλοί -και πολλές- μιλάνε, μορφάζουν, χαριεντίζονται και ακίζονται σαν τις γυναίκες 20 και 40 χρόνια πριν. Τί σόι μόδα είναι αυτή; να αποφεύγουμε ευθύνες; να μην παίρνουμε θέση; να μην αντιπαραθέμαστε;

Anonymous said...

Ήταν λοιπόν αυτό που υποψιαζόμουν τελικά:) Μ αρέσουν πολύ τέτοιου είδους απαντήσεις από γυναίκες.
Και δεν θα ρωτούσα ούτε για ελαφρυντικά ούτε για εξαιρέσεις...κάποια πράγματα αποτελούν σχεδόν "απόλυτες αλήθειες".

Καλή σου χρονιά με την ευκαιρία:)

Κοίτα να δεις που μου κάνει πρόβλημα το ίδιο το μπλογκ μου!! Δεν μπορώ να δημοσιεύσω με τον λογαριασμό μου...