"Η τέχνη πρέπει να παρηγορεί τον άνθρωπο και να του μαλακώνει την ψυχή" έλεγε ο σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής στην Καθημερινή της Κυριακής.
Μα που ξανακούστηκε κάτι τέτοιο; Η Τέχνη είναι το σχολείο του ανθρώπου, είναι το φως στο σκοτάδι του, είναι ο δρόμος μες το χάος του. Δεν είναι τυχαίο ότι μέχρι και τον Μεσαίωνα η τέχνη ήταν σχεδόν αποκλειστικά θρησκευτική.
Μόνο ένας μεταγενέστερος Αχιλλέας μπορεί να διαβάσει την Ιλιάδα για να παρηγορηθεί και να μαλακώσει η ψυχή του. Αλλιώς του γίνεται μαστίγιο και σκοπός: ο Μέγας Αλέξανδρος είχε τα έργα του Ομήρου μαζί του όπου και αν πήγαινε.
Για να σταθείς απέναντι σε ένα πραγματικό έργο τέχνης και να νιώσεις αυτά που λέει ο Σμαραγδής, πρέπει να είσαι και ο ίδιος ένα έργο τέχνης. Αλλιώς νιώθεις λειψός. Και ποιος μες την συνείδηση της έλλειψής του νιώθει την ψυχή του να μαλακώνει ή να παρηγοριέται;
Αλίμονο, η τέχνη είναι το σκληρότερο στρατόπεδο. Και όσοι θητεύουν κοντά της δεν μπορούν παρά να γίνονται σκληρότεροι. Όχι να πηγαίνουν εκεί για παρηγοριά και ξεκούραση!
Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι αυτός ο σκηνοθέτης, μεταξύ άλλων, έκανε και το Ελ Γκρέκο. Το οποίο είναι εξαιρετικό. Αλλά το ζήτημα έγκειται στο ότι αυτό το έργο δείχνει με το δάκτυλο το χρέος, και όχι τη χαζοχαρούμενη ανεμελιά μιας παρηγορημένης και μαλακωμένης ψυχής. Έτσι, το έργο και τα λόγια του Σμαραγδή γίνονται οι πρωταγωνιστές μιας τραγικής αντίφασης.
Ένας χριστιανός όταν έβλεπε την ψηλόλιγνη κουρελιασμένη εικόνα ενός αγίου, και έχει μέσα του τον σπόρο -το σκουλίκι- της υπέρβασης του εαυτού του, της ταύτισης του με το ιδανικό του, δεν νιώθει παρηγοριά. Νιώθει τα σφυριά του Αγώνα να του σφυρηλατούν την ψυχή του. Και αυτό ισχύει, αναλογικά, για την κάθε εποχή, με τα ξεχωριστά ιδανικά της. Γι' αυτό η τέχνη είναι στρατόπεδο, και όχι ναός.
Αλλά τι καλύτερο παράδειγμα από την δική μας τέχνη: δεν λέει απολύτως τίποτε, εκτός μερικών εξαιρέσεων. Αλλά ποιος το κατάλαβε αυτό και ένιωσε παρηγοριά;
Πραγματικά, όλα αυτά μου φαίνονταν αυτονόητα και με βάζει σε σκέψεις που ένας τόσο διάσημος καλλιτέχνης είπε ακριβώς το αντίθετο. Και μάλιστα δημόσια. Δεν είμαι ηθικολόγος, δεν λέω τι πρέπει να κάνει ο άλλος. Αλλά λέω ότι ο άνθρωπος πρέπει να κάνει κάτι. Όλα αυτά περί ανάπαυσης, μαλθακότητας και παρηγοριάς είναι καλό να λέγονται στα γηροκομεία. Όχι σε μια Ελλάδα που πάσχει ακριβώς από αυτά.
Wednesday, March 4, 2009
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
7 comments:
καλο μηνα
τεχνη για μενα ειναι κατι εντωλως υποκειμενικο
τεχνη ειναι να μπορεις να κλαις εκει που ολοι γελανε
ειναι πολυ δυνατη λεξη και εχει τεραστιες διαστασεις
χαιρομαι να βλεπω ανθρωπους να την διαθετουν
Πρέπει όμως ταυτόχρονα να έχεις τα μάτια και το μυαλό ανοιχτά ώστε να την αναγνωρίζουν και να την αποδέχονται. Γιατί τέχνη υπάρχει παντού γύρω μας, αλλά λίγοι την ανακαλύπτουν ακόμη και στα πιο απίθανα μέρη.
Αν νιώθεις ο ίδιος τέχνη όπως λες, τότε σίγουρα μπορείς να την δεις καλύτερα...
ΚΑλημέρα
Τα μάτια και το μυαλό όμως πρέπει να έχουν ανοίξει από την παιδική ηλικία. Πράγμα σπάνιο στην Ελλάδα του φραπέ.
Καλώς τον! Θα γούσταρα ένα καβγα πάνω στο τί εστί τέχνη...
Σκουλίκι, καλό μήνα και σε σένα.
Κίτσο, το μυαλό και τα μάτια πρέπει να είναι πάντα ανοιχτά, όχι μόνο για την τέχνη.
Σπιζαετέ, καλοσώρισες.
Γιώτη, δύσκολο θέμα. Έγραψα κάποια πράγματα, σκοπεύω να τα κάνω ανάρτηση αργότερα. Πάντως, δύσκολο εγχείρημα. Αν το αρχίσουμε επιστημονικά (καθορισμός ορισμού κτλ) μάλλον θα χάσουμε το παιχνίδι.
αγαπω τοσο πολυ την τεχνη που την εχω αθωωσει απο καθε κατηγορια...
ανάπαυση μετά από αγώνα; πώς σου φαίνεται αυτό;
Εγώ νομίζω πως η τέχνη είναι για τον καθένα άλλη, σαν τη θρησκεία με την έννοια της λατρείας και της εξιδανίκευσης, σαν τον έρωτα με την ίδια έννοια. Κι αν δεν αλλάζει τη ζωή, γιατί η ζωή είναι από μόνη της αέναη αλλαγή, ή οι δέκτες είναι μοιρολάτρες, ή οι αποδέκτες απρόθυμοι.
Προσωπικά την τέχνη την βρικσω σαν ένα καταφύγιο όπου συναντώ αυτούς που αρνούνται την κατανάλωση και τα κούφια λόγια, που πληθαίνουν επικίνδυνα στην Ελλάδα πιο πολύ από όπου αλλού.
Ερχόμενη σε επαφή με την τέχνη αισθάνομαι ότι έρχομαι σε επαφή με τον ψυχικό, ατομικό ή συλλογικότερο συναίσθημα που είναι πολύ λεπτό και ευαίσθητο για να αναλώνεται στην αδηφάγα καθημερινότητα. Και να διαχωριζω τη θέση και την οπτική μου από ο,τι προσπαθεί να με αποξενώσει από την επιθυμια, από το άνοιγμα, το ταξίδι και την έκσταση. Μία μορφή αν΄τιστασης δηλ.
Αλλά η αντίσταση μπορέι να γίνει εξισου μέσα από ναό, εξισου μέσα από οδοφράγματα. Εξαρτάται από το υλικό που κουβαλάς στις ψυχικές τ΄σεπες. Αν αφορά και άλλους, πρωτίστως και αν εισαι και ανοιχτός στα vibes των άλλων. Μεχρι και σεισμό μπορεί να δημιουργήσεις. Και να γκρεμίσεις και να ξαναχτίσεις, όχι πια υπογεια καταφύγια, αλλά γέφυρες ή ο, τι άλλο χρειάζονται οι άνθρωποι για να περνλανε απέναντι, στον αλλον άνθρωπο, αυτή είναι η γνώμη μου.
Post a Comment